La vision du professeur Alexander en pratique
De visie van professor Alexander in de praktijk
Zeepreventorium
Home » Bekende mensen » Fernand Alexander » sa vision en la pratique
27.11.2006 - 00:18:36 Jean-Pierre Dubois
De geluidsopname gebeurde in juni 1973. Ik was zelf als een van de leerlingen aanwezig in het kantoor van dokter Alexander. En ik bewaarde die cassette sinds 1974.


Kinderen interviewen Alexander, jaren '70
Het interview gebeurde in het bureau van Alexander,
op het eerste verdieping van het medisch paviljoen.
Het was een opdracht van de leraar nederlands, Erik Vanhelsuwé
(je hoort hem trouwens verveeld met de radio spelen op de achtergrond).

We waren in zijn kantoor aanwezig voor een vraaggesprek bij de foto's voor de toen gerealiseerde 'portrettengalerij' met een portret van de meeste van de toenmalige personeelsleden.
Tijdens dat gesprek stond ikzelf in de ronde opening van de vergadertafel om dokter Alexander te fotograferen met de prachtige Hasselbladcamera van de instelling.

De aanwezige leerkrachten waren Ronny Demaeker (bijgenaamd 'De Rus'; wie heldert hier eens deze bijnaam op? Hij wil dat zelf niet toelichten en meent zelfs dat hij nooit een bijnaam had). Voorts: ook de stillere Luc De Waele (creatieve technieken en ideeën, Eric Vanhelsuwé en fotografieleraar Paul Van Poyer (na dat jaar verdween hij uit het ZPM).

La vision en pratique


met Marc Devolder, links in beeld

In de voorbije maanden ben ik in contact geweest met een aantal mensen; daardoor heb ik een beter algemeen beeld van de professor gekregen. Het is natuurlijk het personeel (vooral de leraars) die mij het meest geholpen hebben, kinderen hadden maar een al te fragmentarisch beeld van de situatie.

De jaren 1954 tot ongeveer 1970

Deze jaren kunnen gerekend worden tot de gloriejaren van het zeepreventorium en van Fernand Alexander, die aan het hoofd van de instelling kwam toen hij slechts 28 jaar oud was. Hij kon zijn eigen visie in de praktijk brengen. De instelling kende een internationale uitstraling en het aantal kinderen steeg.

Fernand Alexander zag zichzelf als een soort Baden Powell (de uitvinder van de Boy Scouts); het zeepreventorium was dan ook een laboratorium waar zijn onderwijsmethoden toegepast werden: kussenklassen, pappies en mammies, schilderen op de muren. De strenge opvoeding was ook aanwezig: het was bijvoorbeeld verboden posters op de slaapkamers te hangen en muziek was er nooit te horen... behalve in de franstalige school (La Ruche) of in de klas van De Rus. Er was veel sport en buitenaktiviteiten op het programma.

Communikatie met de professor was niet gemakkelijk; hij zat wel op een gewone kussen zoals iedereen, maar niemand durfde zijn mond open te doen. Het gebeurde soms dat een leraar illico-presto-subito naar het bureau van de professor geroepen werd (en zijn leerlingen in de steek moest laten) als hij iets gekregen had (de eerste rekenmachine, of een nieuw medisch toestel) en een leraar uitleg moest geven over de werking van het ding. Ik bewonder zijn leergierigheid.... maar minder de manier waarop het moest gebeuren.

Beide foto's zijn emblematisch voor de situatie in de instelling: de enige personen die tot zijn vertouwenskring behoorden waren Jean Flahaut (maar die stierf in een verkeersongeval) en Jean Chevaillier (maar dat was geen babbelaar). De derde foto is genomen in zijn bureau in het Medisch Paviljoen.

J'ai été en contact avec bon nombre d'anciens du préventorium dans les mois écoulés. Cela m'a permi de me faire une idée plus complète du professeur Alexander.

Les années 1954 jusqu'à environ 1970

Ces années sont les grandes années du prévent, où tout était réalisable. Le docteur Alexander prit les commandes alors qu'il n'avait que 28 ans et il put façonner l'institution comme il le voulait. Le prévent devint un centre reconnu dans le monde entier et la progression du préventorium semblait indéniable: construction de la piscine d'eau de mer, construction de la salle Triton, construction des classes dans les dunes...

Le docteur Alexander se voyait comme une sorte de Baden Powell (l'inventeur des scouts) mèlé de Jean-Jacques Rousseau ("Emile, ou de l'éducation"); le préventorium marin était ainsi son jardin d'expérimentation où il pouvait appliquer ses principes sur l'éducation: l'enseignement sur des coussins, les pappies et les mammies, la peinture sur les murs. L'enseignement était aussi assez sévère: pas de posters aux murs des dortoirs, pas de musique dans le batiment... sauf dans l'école francophone de La Ruche. Le sport et le dépassement de soi étaient omniprésents.

Les échanges de vue avec le professeur étaient partiquement tous à sens unique: le professeur était bien assis sur un coussin comme tout le monde, mais il n'y avait personne qui osait dire quelque chose. Il arrivait quelques fois qu'un instituteur soit appellé de sa classe pour venir expliquer au professeur le fonctionnement d'un cadeau (la première calculatrice ou une nouvelle machine).

Les deux photos ci-dessus indiquent on ne peut plus clairement la situation: les seules personnes de confiance étaient Jean Flahaut (mais il est décédé dans un accident de la circulation) et Jean Chevaillier (mais il n'a aucun don de grand communicateur).


Een van de eerste foto's van Alexander, 1955


Een van de laatste foto's van Alexander

Fin des années 70

Le prévent n'était pas en mesure de faire face aux difficultés économiques et le personnel ne suivait plus. La photo ci-dessus n'est pas une manifestation contre le professeur, non, non, non. C'est tout à fait par hasard qu'on a choisi la date de son anniversaire pour manifester.

Alexander, ne se sentant plus maitre de la situation a même envisagé un moment de créer une nouvelle institution en Afrique, là où il pouvait encore faire valoir sa loi (c'était l'époque faste de Mobutu Sese-Seko et Alexander rêvait de son propre mini-état). Vers la fin de son règne, il a même fait enlever tout ses meubles de l'Hélio-Marin, probablement qu'il avait l'intention de lâcher le préventorium pour recommencer sa vie alleurs.

Un ami dans la magistrature l'a informé qu'une enquête judiciaire était en cours et qu'il allait être interrogé par la gendarmerie le lendemain; il a préféré se suicider (dans sa résidence à la villa KOS, sur les terrains du préventorium) et ainsi sauver l'institution.

Eind jaren '70

De strakke strukturen van het zeepreventorium waren niet in staat zich aan te passen aan de veranderlijke economische situatie, en het personeel begon te morren. De betoging (foto hierboven) is niet gericht tegen de professor, het is volledig toevallig dat de betoging gehouden werd op de dag van zijn verjaardag.

Alexander, die voelde dat hij zijn grip op de instelling aan het verliezen was, koesterde een tijd de droom een volledig nieuwe instelling te beginnen in één of andere apeland (het waren de hoogtijdagen van Mobutu Sese-Seko) om zijn opvoedingsmethoden verder te kunnen toepassen. Hij had zelfs al zijn meubilair uit het Hélio-Marin laten weghalen. "Alexander! Alles voor mij en nikx voor een ander!" was een vaak gehoorde leuze in die tijd.

Een bevriende magistraat informeerde de professor dat er een gerechterlijk onderzoek tegen hem ingesteld werd en dat hij de volgende dag verhoord ging worden. Hij pleegde zelfmoord in villa KOS, en zorgde daardoor dat de instelling behouden bleef.

Spin control

Na het overlijden van Alexander verspreidde het zeepreventorium een perscommuniqué waarin gewag werd gemaakt van een "slepende ziekte" (wat niet volledig onwaar was, Alexander had namelijk last van nierstenen). Zelfmoord was meer dan taboe, en in geen enkele krant verscheen er een artikel, zelfs niet in de weinige niet-christelijke kranten. Alexander werd met stille trom afgevoerd. Tot op heden rust er een vreemde stilzwijgen over deze troebele periode.

Le prévent a publié un communiqué de presse après le décès d'Alexander où il était question d'une "maladie chronique". Le communiqué n'avait pas totalement tort, puisque Alexander souffrait de calculs aux reins. Le suicide était totalement tabou en ce temps la, et aucun journal de l'époque n'a fait mention de son décès.

Code à introduire

In te geven kode